بلوغ زودرس ، بلوغ دیررس و مردنمایی از اختلالات جنسی در زمان رشد و بلوغ دخترها می باشند . اگرچه سن وقوع بلوغ در افراد و اقوام مختلف متفاوت می باشد اما معمولاً بلوغ دختر ها در سنین بین ۱۰ تا ۱۴ سالگی رخ می‌دهد.
بلوغ غیر طبیعی در دخترها
بلوغ به دوره از زندگی گفته میشود که تغییرات جنسی رخ می‌دهد
ویژگی های بلوغ در دختران عبارتند از افزایش ناگهانی قد و رشد بدن ، رشد موهای زیر بغل و ناحیه شرمگاه ، رشد پستانها و دستگاه تناسلی ، وقوع قاعدگی
گرچه سن وقوع بلوغ در افراد و اقوام مختلف متفاوت می باشد اما معمولاً بلوغ دختر ها در سنین بین ۱۰ تا ۱۴ سالگی رخ می‌دهد
اگر بلوغ، زودتر از این سنین ایجاد شود بلوغ زودرس و یا اینکه دیرتر رخ دهد ، بلوغ دیررس به عنوان غیر طبیعی تلقی میشود.
وقتی یک دختر قبل از سن ۸ سالگی دچار بزرگ شدن پستانها می شود و یا اینکه قبل از سن ۱۰ سالگی قاعدگی هایش شروع میشود ، بلوغ زودرس ایجاد میشود
در موارد خیلی شدید اگر قاعدگی ها تا سن ۱۶ سالگی بروز نکند و پستان ها نیز تا سن ۱۴ سالگی رشد نکند، بلوغ دیر رس اتفاق افتاده است.
بلوغ زودرس نادر بوده و ممکن است به علت اختلال در هورمون ها ایجاد شود اما بلوغ دیررس بسیار شایع می باشد،
اگرچه یک علت زمینه ای ممکن است باعث بلوغ دیررس شود اما بسیاری از دختر خانم هایی که تا سن ۱۶ سالگی قاعدگی هایشان شروع نشده ، فقط به خاطر تاخیر در رشد آنها این مسئله ایجاد شده است که در بعضی خانواده ها به طور ارثی دیده میشود .
علل ایجاد اختلال در بلوغ
هورمونهای جنسی که از تخمدانها ترشح می‌شوند موجب کنترل بلوغ دخترها میشود
تولید این هورمون ها در تخمدان ها نیز به نوبه خود توسط هورمون هایی که از غده هیپوفیز و هیپوتالاموس ترشح می‌شوند کنترل می گردد.
اختلال در هر یک از این اعضا ممکن است باعث بروز اختلال در بلوغ شده و آن را زودرس و یا دیررس میکند .
بلوغ زودرس ممکن است به علت اختلالاتی که باعث افزایش هورمون های جنسی در سنین پایین میشود نیز رخ دهد .
برای مثال یک کیست تخمدان که در سنین کودکی ایجاد میشود ممکن است تولید هورمونهای جنسی کند و در نتیجه باعث بلوغ جنسی زودرس گردد.
وجود تومور در هیپوتالاموس یا صدمه به غده هیپوفیز بر اثر ضرباتی که به سرعت وارد می‌آید و یا عفونت‌های مثل مننژیت ممکن است همچنین باعث بروز بلوغ زودرس شود.
بلوغ دیررس ممکن است بر اثر بعضی بیماری‌های ژنتیکی مثل سندروم ترنر و یا وجود توموری در غده هیپوفیز ایجاد شود.
کاهش شدید وزن و یا انجام تمرینات ورزشی ممکن است به طور موقت باعث اختلال در میزان هورمون‌ها شود که می‌تواند منجر به بلوغ دیررس گردد.
در بسیاری از موارد برای بلوغ غیرطبیعی هیچ علت خاصی یافت نمی‌شود.
درمان بلوغ زودرس
برای بررسی ایجاد بلوغ غیرطبیعی پزشکی اقدام به انجام معاینه خواهد نمود تا مشخص شود که آیا بلوغ شروع شده است و یا اینکه چقدر از آن گذشته است.
برای اندازه گیری میزان هورمون ها و یا بررسی اختلالات کروموزومی ،خون فرد گرفته میشود.
پزشک ممکن است درخواست ام‌آر‌آی یا سی‌تی‌اسکن از مغز کند تا ببیند آیا توموری در غده هیپوفیز وجود دارد یا خیر .
همچنین سونوگرافی از تخمدانها نیز انجام می شود تا مشخص گردد که آیا آنها دارای کیست می باشند یا نه .
اگر یک علت زمینه ای پیدا شد اقدام به درمان می شود برای مثال کیست تخمدان را می‌توان با عمل جراحی بیرون آورد.
با انجام هورمون درمانی می‌توان بلوغ زودرس را به تأخیر انداخت و بلوغ دیررس را نیز درمان نمود
در بعضی موارد همراه با نازایی می باشد و برای خانمهایی که در آینده می خواهند بچه دار شوند باید بررسی ها و درمان های بیشتری نمود.
خیلی اوقات بلوغ بدون هیچ علت خاصی به تاخیر می‌افتد و نیازی به درمان آن وجود ندارد
اگر تاخیر افتادن بلوغ به علت کاهش وزن و یا انجام تمرینات شدید ورزشی باشد می توان با اضافه کردن وزن و عدم انجام تمرینات شدید آن را درمان نمود
مردنمایی و بلوغ دخترها
به طور طبیعی تمام خانمها دارای مقادیر اندکی از هورمون جنسی مردانه هستند که توسط غدد فوق کلیوی و تخمدانها ترشح می شود
با این حال اگر تولید این هورمون های مردانه در خانم ها به طور قابل ملاحظه‌ای افزایش پیدا کند ویژگی ها و صفات مردانه در این خانمها پیدا خواهد شد که این وضعیت را اصطلاحا مرد نمایی می گویند.
علایم وضعیت مردنمایی عبارتند از:
کلفت شدن صدا
افزایش موها
رشد مو در صورت و بدن که به آن اصطلاحا هیرسوتیسم گفته میشود
نازک شدن موهای قسمت گیجگاه و بالای سر.
این مشکلات اغلب باعث ناراحتی های روانی نیز در خانمها است این وضعیت ممکن است از هنگام تولد نیز وجود داشته باشد که در این صورت به خاطر یک اختلال ژنتیکی است که باعث به هم خوردن تعادل هورمون ها شده است.
علل ایجاد مردنمایی خانم ها
اگر مردنمایی در سنین بزرگسالی روی دهد علل احتمالی ایجاد آن عبارتند از
ناهنجاریهای تخمدانها مثل وجود بعضی از انواع کیستهای تخمدان
سرطان تخمدان
سندروم تخمدان پلی کیستیک
وجود تومور در غده فوق کلیوی که باعث افزایش ترشح هورمون ها میشود
مصرف داروهای حاوی هورمونهای مردانه توسط خانم های ورزشکار
علائم مردنمایی در خانم ها
علائم مرد نمایی با افزایش هورمون های جنسی مردانه در خانمها به تدریج ایجاد میشود این علائم عبارتند از
1 . رشد بیش از حد به مو های صورت و بدن
2 . فقدان و یا کم بودن قاعدگی ها
3 . کاهش اندازه پستان ها
4 . بزرگ شدن کلیتوریس
5 . بزرگ شدن حنجره (سیب دم) و کلفت شدن صدا
6 . نازک شدن مو های قسمت گیجگاه و بالای سر
۷ . افزایش هورمون های مردانه در خانم ها می تواند منجر به افزایش عضلات آنها شده و شکل بدن آنها را همچون مردان کند
درمان مردنمایی خانم ها
در چنین مواردی پزشکی اقدام به معاینه و درخواست انجام آزمایش‌های را خواهد نمود تا علت ایجاد این وضعیت را کشف نماید
این آزمایش ها شامل آزمایش خون برای اندازه گیری میزان هورمونهای بدن
انجام سی تی اسکن برای کشف وجود تومور در غده فوق کلیه
سونوگرافی برای بررسی تخمدان ها
می باشد اگر هیچ علتی برای مردنمایی پیدا نشد تجویز قرص‌های ضدبارداری به منظور کم کردن تولید هورمون ها از تخمدانها و کاهش میزان هورمون جنسی مردانه صورت می‌گیرد
برای از بین بردن موهای زائد می توان از روش هایی مثل الکترولیز استفاده نمود